Pojęcia turystyka i turysta pochodzą od angielskiego słowa tour - czyli podróż, wycieczka.
Turystyka to forma czynnego wypoczynku poza miejscem stałego zamieszkania, związana z celami poznawczymi i elementami sportu; zwykle traktowana jako jedna z form kultury fizycznej lub jako część krajoznastwa.
Ze względu na sposób uprawiania i kryteria podziału turystykę można podzielić między innymi na: indywidualną, zbiorową, zorganizowaną i niezorganizowaną, krajową i zagraniczną, religijno-pielgrzymkową, wycieczkową, kwalifikowaną np. jaskiniową, podwodną czy pieszą (niziną, górską, wysokogórską, narciarską).
Turystyka to ważny czynnik rozwoju społeczno-gospodarczgo i kulturalnego, istotny element rekreacji i szeroko pojętej kultury.
W literaturze można spotkać wiele definicji pojęcia „turystyka” i „turysta”. Terminy te pochodzą od francuskiego słowa tour, które oznacza wycieczkę, podróż kończącą się powrotem do miejsca, z którego nastąpił wyjazd i wykształciły się w Anglii w XVIII wieku. Określano nimi podróże i podróżujących na kontynent europejski, głównie w celu edukacji. Na początku XIX wieku pojęciem tym objęto ogół podróży do miejsc atrakcyjnych krajobrazowo lub ze względu na zabytki oraz wszelkie migracje o charakterze naukowym czy przyjemnościowym. Współcześnie Światowa Organizacja Turystyki przy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNWTO) określa turystykę jako „aktywność osób podróżujących do i przebywających w miejscach poza ich miejscem zamieszkania nie dłużej niż przez jeden rok bez przerwy w celach wypoczynkowych, zawodowych i innych niezwiązanych z aktywnością wynagradzaną w odwiedzanym miejscu”, a encyklopedia Polskiego Wydawnictwa Naukowego turystyką nazywa „wszelkie formy zmiany miejsca pobytu, jeśli nie są związane z pracą zawodową lub zmianą miejsca zamieszkania, zarówno w kraju, jak i za granicą”. Polskie prawo definiuje turystę jako „osobę, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym miejscem pobytu na okres nieprzekraczający 12 miesięcy, dla której celem podróży nie jest podjęcie stałej pracy w odwiedzanej miejscowości i która korzysta z noclegu przynajmniej przez jedną noc”, jednak w pojęciu naukowym i statystycznym nie ogranicza się pojęcia „turystyki” do pobytów z noclegiem i obejmuje ono również odwiedziny jednodniowe. Taką właśnie definicję podaje na swojej stronie internetowej Instytut Turystyki: „Turystyka obejmuje ogół działań ludzi, którzy podróżują i przebywają dla wypoczynku, w interesach i w innych celach przez nie dłużej niż jeden rok bez przerwy w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem. Pojęcie turystyki wykracza poza turystykę ograniczoną do rynku wakacyjnego. W ten sposób obejmujemy światowy rynek podróży związany z szeroko rozumianym przemieszczaniem się ludności. Termin „turystyka” odnosi się do całokształtu działań odwiedzających, obejmując zarówno „turystów” (odwiedzających, którzy zatrzymują się co najmniej na jedną noc), jak i „odwiedzających jednodniowych”.
.